ΙΩΝΙΑ,Η ΠΑΤΡΙΔΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΣΚΕΨΕΩΣ.

ΙΩΝΙΑ,Η ΠΑΤΡΙΔΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΣΚΕΨΕΩΣ.

Οι φυσικές επιστήμες και η  αστρονομία γεννήθηκαν και αναπτύχθηκαν μέσα από την εξαιρετικά ανήσυχη και γεμάτη από περιέργεια βούληση κάποιων φωτεινών ανθρώπων σε έναν γεωγραφικό τόπο και σε μια εποχή της ιστορίας κατά την οποία όλοι οι πολιτισμένοι τότε λαοί δεν ήσαν σε θέση ούτε να σκεφθούν αλλά και να αντιληφθούν τον μηχανισμό λειτουργίας των φυσικών νόμων θεοποιώντας όλα τα φαινόμενα του περιβάλλοντος, τη γή και όλα τα άλλα σώματα που παρατηρούσαν στον ουρανό.  Σήμερα, μετά από 2500 χρόνια περίπου, η ανθρωπότητα με την πρωτοφανή εξέλιξη των φυσικών επιστημών είναι σε θέση να πραγματοποιήσει διαπλανητικά ταξίδια μέσα στο ηλιακό σύστημα , να παρατηρήσει γαλαξίες που βρίσκονται σε ασύλληπτες από τον νού αποστάσεις και μαζί με όλα τα άλλα οι επιστήμονες  να διατυπώνουν αληθοφανείς  θεωρίες για την δημιουργία και εξέλιξη του ορατού σύμπαντος. 

Είναι τυχαίο το γεγονός ότι σε όλες τις επιστήμες όλων των πολιτισμένων  λαών υπάρχουν εκατοντάδες ή και χιλιάδες ελληνικών λέξεων;  Ο χρωματισμός γίνεται πολύ έντονος στην επιστήμη της αστρονομίας με την χρησιμοποίηση ελληνικών λέξεων από τις βασικές γνώσεις που αποκτά ο υποψήφιος γνώστης της.  Παραδείγματα : ο Αγγλοσάξωνας σπουδαστής ή  ο Γερμανός ερασιτέχνης αστρονόμος διαβάζει στα βιβλία  ότι :

     "Earth's orbit has elliptical shape , so  the closest point to the Sun called     perielion  and the far position called aphelion", όπου elliptical=ελλειπτικός, perielion=περιήλιο, aphelion=αφήλιο.

Δεν είναι δυνατόν να μάθει κανείς ουρανογραφία άν προηγουμένως δεν αποστηθήσει τα 24 μικρά γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου με τα οποία συμβολίζονται διεθνώς σε όλους τους αστρονομικούς χάρτες οι κυριώτεροι αστέρες που αποτελούν έναν αστερισμό.

"α (alpha), β (beta),...θ (theta),...ω (omega)" . Πχ  ....near the star β Geminorum .....(Διδύμων).

Εκτός των άλλων όλα τα ονόματα των αστερισμών προέρχονται από την ελληνική μυθολογία όπως  Orion=Ωρίων,  Big Dipper=Μεγάλη Άρκτος κλπ.  Η αστρική συστροφή των Πλειάδων λέγεται στα αγγλικά Pleiades κ.α.  Θα ήταν δυνατόν οι ονομασίες των νεοανακαλυφθέντων σωμάτων του ηλιακού συστήματος από τον 17ον αιώνα και μετά  να μην ακολουθούσαν την ελληνική μυθολογία ; ( Titan, Naias, Thalassa, Charon  κλπ).

Με τον πρώτο εποικισμό των Ελληνικών φυλών στα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας δημιουργήθηκαν ακμάζουσες πόλεις οι οποίες από τον 7ον αιώνα π.Χ  γνώρισαν εξαιρετική ευδαιμονία από τις αποικίες, το εμπόριο και την ευφορία των εδαφών της Ιωνίας.

Η Μίλητος ευρίσκεται στην Καρία στο βόρειο της χερσονήσου που σχηματίζεται από το όρος Τρίον στα νοτιοδυτικά παράλια του Λατμικού κόλπου κοντά στο στόμιο του Μαιάνδρου ποταμού. Καταλήφθηκε από τους Ίωνες γύρω στα 1000 π.Χ  και γνώρισε μεγάλη ακμή δημιουργώντας αποικίες σε όλη την Μεσόγειο. 

Σε αυτήν την πόλη γεννήθηκε ο πρώτος κατά χρονολογική σειρά φιλόσοφος  και θεμελιωτής της ευρωπαικής φιλοσοφίας και επιστήμης.

Θαλής ο Μιλήσιος (624-546 π.Χ).    Ο ανήσυχος και περίεργος χαρακτήρας του διαμορφώθηκε από τα πολλά ταξίδια που πραγματοποίησε και σε ένα από αυτά έφθασε στην Αίγυπτο και από μαρτυρίες εμέτρησε το ύψος των πυραμίδων γνωρίζοντας τις ιδιότητες των ομοίων τριγώνων και διατύπωσε δική του θεωρία για να εξηγήσει τις πλημμύρες του Νείλου. Σε όποιους τόπους επήγαινε δεν αρκείτο μόνο στην μάθηση, αλλά επιζητούσε την θεωρητική εξήγηση και δικαιολόγηση των γεγονότων, πράγμα  που έχει τεράστια σημασία στην ανάπτυξη του παγκόσμιου επιστημονικού πνεύματος θέτοντας τα θεμέλια της θεωρητικής έρευνας της αιτίας η οποία ήταν η ασφαλής αρχή των επιστημονικών ερευνών.  Ο Θαλής εκτός από την αστρονομία έκανε ανακαλύψεις στην γεωμετρία, την φυσική (ηλεκτρισμός) , διατυπώνει δικό του φιλοσοφικό σύστημα και συμμετέχει στην πολιτική ζωή της Ιωνίας, σχεδιάζει τεχνικά έργα κατασκευάζοντας μηχανήματα υπολογισμού των αποστάσεων παρακολουθώντας τις εκστρατείες των Ελλήνων κατά των Μήδων.

Στην αστρονομία, ο Θαλής ήταν ο πρώτος που πραγματοποίησε ασφαλή πρόβλεψη μιας ολικής ηλιακής εκλείψεως που έγινε στις 28 Μαίου του 585 π.Χ (Ιουλιανό ημερολόγιο) κατά την στιγμή μάχης των Λυδών με τους Μήδους όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Ηρόδοτος στο 1  74 κεφ.

 "Την δε μεταλλαγήν ταύτην της ημέρας Θαλής ο Μιλήσιος τοίσι Ίωσι προηγόρευσε έσεσθαι, ούρον προθέμενος ενιαυτόν τούτον εν τώ δή και εγένετο η μεταβολή ".

Δεν γνωρίζουμε με ποιό τρόπο ο Θαλής προέβλεψε την έκλειψη. Μια εκδοχή είναι ότι μεταχειρίσθηκε στους υπολογισμούς του εμπειρικό κύκλο του Σάρου που γνώριζαν οι Βαβυλώνιοι μελετώντας τους αστρονομικούς πίνακές των.  Σύμφωνα με την γνώμη άλλων είναι πιθανόν να οδηγήθηκε σε αυτήν την πρόβλεψη με την βοήθεια γεωμετρικών υπολογισμών επειδή είχε ανακαλύψει τον μηχανισμό των ηλιακών εκλείψεων όπως και με μια μέθοδο που υπολόγισε τα μήκη των φαινομένων διαμέτρων ηλίου και σελήνης σε σύγκριση με τα μήκη των τροχιών των. Το αποτέλεσμα αυτών των συγκρίσεων είναι ότι ο Θαλής ήταν σε θέση να καθορίσει τα μήκη των τροχιών ηλίου και σελήνης γεωμετρικώς και να προβλέψει πότε η σελήνη θα ευρεθεί σε ευθεία γραμμή με τον ήλιο.  "Θαλής πρώτος έφη εκλείπειν τον ήλιον, της σελήνης αυτόν υπερχομένης κατά κάθετον" όπως σημειώνει ένας συμπολίτης του.

Εκτός των άλλων, ο Θαλής διατύπωσε δική του θεωρία για την εξήγηση των σεισμών υποστηρίζοντας ότι η επιφάνεια της γής επιπλέει επάνω σε νερό, του οποίου μια διαταραχή προκαλεί σεισμούς.

Στην φιλοσοφία, πρώτος διατύπωσε την αντίληψη  ότι όλα τα όντα έχουν μια κοινή φυσική αρχή η οποία είναι το νερό όπου το σύμπαν είναι μια πελώρια μάζα ύδατος και επάνω σε αυτήν επιπλέει η γή.  Τα ουράνια σώματα κατά τον Θαλή αποτελούνται από γαιώδες υλικό, την δε  αρχική ύλη του σύμπαντος  δεν την θεωρεί νεκρή, αλλά ότι είναι γεμάτη από μονάδες ενεργείας , αντίληψη η οποία έχει κοινά σημεία με τα σημερινές θεωρίες περί ηλεκτρομαγνητικού σύμπαντος.  

 

Αναξίμανδρος (610-545 π.Χ).   Είναι ο δεύτερος μετά τον Θαλή φιλόσοφος ο οποίος διανοήθηκε να διερευνήσει επιστημονικά τον τρόπο δημιουργίας του σύμπαντος. Είχε προικισθεί με μεγάλη παρατηρητικότητα και πολυμέρεια επιστημονικού ενδιαφέροντος. Υπήρξε ο θεμελιωτής της επιστημονικής γεωγραφίας που την εστήριζε σε γεωμετρική αποτύπωση και το αστρονομικό του σύστημα το διαμόρφωσε με βάση γεωμετρικές αναλογίες και υπολογισμούς.

Ο πρώτος γεωγραφικός χάρτης του κόσμου είχε μια συνολική θεώρηση των τοπωνυμίων και ήτο κυκλικός αφού θεωρούσε ότι το σχήμα της γής ομοίαζε με κύλινδρο διαφοροποιώντας το από το επίπεδο δισκοειδές σχήμα που περιέγραφε ο Όμηρος και ο Ησίοδος όπου στα πέρατα του δίσκου στηρίζεται σαν κώδων ο ουράνιος θόλος.  Ο  Αναξίμανδρος δέχθηκε ότι η ουράνια σφαίρα περικλείει σφαιρικά τη γή η οποία είναι μετέωρη "βασταζομένη υπ' ουδενός" και προχώρησε στην σκέψη ότι η γή είναι ίση ή και μικρότερη από τα ουράνια σώματα. Κατά τον χάρτη του Αναξίμανδρου η ξηρά περιβάλλεται από υδάτινη έκταση , η δε Μεσόγειος και η Κασπία περικλείονται από την ξηρά.

Στον τομέα της μαθηματικής αστρονομίας, ο Αναξίμανδρος επινόησε τον γνώμονα που ήταν το πρώτο αστρονομικό όργανο με το οποίο μετρούσε το μήκος της σκιάς του ηλίου καθορίζοντας από το ετήσιο άνισο μήκος της τις εποχές των ηλιοστασίων και την ώρα της μεσημβρίας.  Ο Αναξίμανδρος είναι ο πρώτος που επεχείρησε  να καθορίσει το μέγεθος των ουρανίων σωμάτων, τις αποστάσεις των και την τάξη τοποθετήσεώς των. Κατ' αυτόν ο ήλιος έχει ίδιο μέγεθος με τη γή, αλλά οι διάμετροι των κύκλων με τους οποίους περιφέρονται ο ήλιος και η σελήνη είναι πολύ μεγαλύτεροι της γής. Ως πρός τις θέσεις των, τοποθετούσε τον ήλιο στο απώτατο σημείο του ουρανού, πιό κάτω την σελήνη και ακόμα πιό κάτω, τους απλανείς και τους πλανήτες.

Κατά τον Αναξίμανδρο η καταγωγή του σύμπαντος είναι το άπειρο και θεωρούσε ότι όλα τα ουράνια σώματα κινούνται σαν τροχός. Σε αντίθεση με τον Θαλή, πίστευε ότι  η αρχή του κόσμου είναι το θερμό και το ψυχρό. " Φησί δε το εκ του αοιδίου γόνιμον θερμού τε και ψυχρού κατά την γένεσιν τούδε του κόσμου αποκριθήναι".

 Ο Αναξίμανδρος με την εισαγωγή της θεωρίας περί απείρου άνοιξε νέο  δρόμο , αφού υπέδειξε ότι  η έρευνα έπρεπε να ξεπεράσει τα δεδομένα που παρέχονται από την άμεση αισθησιακή αντίληψη. Αφού κατάταξε επί κεφαλής όλων των ποικιλιών της αισθήσεως το θερμό και το ψυχρό, εισηγήθηκε την συστηματική τους  κατάταξη  σε συστοιχίες αντιθέτων μελών. Ακόμα υπήρξε ο δημιουργός της μηχανικής φυσικής και της βιολογίας αφού έστρεψε την παρατήρησή του πρός τα εμπειρικά φυσικά και βιολογικά φαινόμενα. 

 

 

Αναξιμένης (585-525 π.Χ)      Είναι ο τρίτος κατά χρονολογικής σειράς και τελευταίος των Μιλησίων φιλοσόφων , μαθητής και "ζηλωτής" του Αναξίμανδρου . Ο  Αναξιμένης είναι πνεύμα συνδυαστικό και μεθοδικό , όπου με τον συνδυασμό των ανακαλύψεων του Θαλή και του Αναξιμάνδρου προχωρεί σε μια νέα σύνθεση των αντιλήψεών των.  Ως πρώτη αρχή θεωρεί τον αέρα προφανώς διότι παρουσιάζει μεγαλύτερη κινητικότητα  από το  ύδωρ και δέχεται ότι σε αιώνια δράση κίνηση παρόμοια με αυτήν τού μύλου. "Μυλοειδώς τον κόσμον κινείσθαι". Αυτή η κίνησις αφού επενεργεί στον αέρα, συνεπάγεται μια συμπύκνωση γύρω από το κέντρο της αέριας μάζας από την οποία πρώτα δημιουργήθηκε η γή και αποφαίνεται ότι ο ήλιος έχει κοινή σύσταση , αλλά λόγω της ταχείας κινήσεώς του απέκτησε υπερκαυστική θερμότητα. Αυτή η δοξασία σήμερα μας φαίνεται χονδροειδής, αλλά όμως είχε διατηρήσει το κύρος της μέχρι τις αρχές του 18ου αιώνος την οποία ασπάσθηκε ο Γάλλος Lavoisier που θεωρείται ο πατέρας της χημείας.

Επειδή ο κόσμος κινείται μυλοειδώς, μια τέτοια κίνηση είναι δυνατόν να αναπαράγει μόνον πεπλατυσμένα ουράνια σώματα, γι' αυτό και το σχήμα της γής  και των ουρανίων σωμάτων πολύ λογικά το θεωρεί όχι κυκλικό, αλλά πεπλατυσμένο. "Ού γάρ τέμνειν, αλλά επιπωματίζειν τον αέρα τον κάτωθεν , όπερ φαίνεται τα πλάτος έχοντα των σωμάτων ποιείν." Πρώτος ο Αναξιμένης κατανόησε σωστά ότι η σελήνη δεν έχει δικό της φώς, αλλά το δανείζεται από τον  ήλιο.  Στην Μετεωρολογία  ο Αναξιμένης εξήγησε σωστά τον σχηματισμό των νεφών , της βροχής, του χαλαζιού και τού χιονιού όπως και το φαινόμενο της ίριδος.

 

Αναξαγόρας (500-428 π.Χ)    Ο Αναξαγόρας γεννήθηκε στην πόλη των Κλαζομενών

η οποία ευρίσκετο στον μυχό του κόλπου της Σμύρνης και που ήταν κτισμένη η μισή στην ομώνυμη νησίδα η οποία είναι πολύ κοντά στην ξηρά της  χερσονήσου  της Ερυθραίας. 

Ο Αναξαγόρας είναι ο πρώτος συγγραφέας ο οποίος στις φιλοσοφικές θεωρίες του  εισήγαγε γεωμετρικά διαγράμματα. Η μεγαλύτερη υπηρεσία την οποία προσέφερε στην φιλοσοφική σκέψη ο Αναξαγόρας είναι η διαπίστωση της παρουσίας στον κόσμο του πνευματικού παράγοντος, αφού έθεσε πρώτος υπό συζήτηση το λεγόμενο τελεολογικό πρόβλημα. Υπήρξε μεγάλος στοχαστής με ικανότητα παραγωγικού συλλογισμού με μεγάλη ικανότητα παρατηρητικότητος  και επινοητικότητος.

Αξιοσημείωτο είναι το πείραμα του Αναξαγόρα με το οποίο απέδειξε την ύπαρξη του αέρα. "Επιδεικνύουσι γάρ ότι έστι τι ο αήρ στρεβλούντες τους ασκούς και δεικνύντες ως ισχυρός ο αήρ και ενυπολαμβάνοντες εν ταίς κλεψύδραις".  Την αεροδυναμική αντίσταση την απέδειξε με φουσκωμένους  με αέρα ασκούς  οι οποίοι παρουσιάζουν αντίσταση όταν κάποιος προσπαθεί να αλλάξει το σχήμα τους.

 

Τα ερείπεια της αρχαίας πόλεως Εφέσου ευρίσκονται κοντά στις εκβολές του ποταμού Κάιστρου βορειοανατολικά της νήσου Σάμου , αλλά στους ιστορικούς χρόνους η Έφεσος  ετοποθετείτο στους πρόποδες των λόφων Κορησού και Πρίου.  Ο περίφημος ναός της Αρτέμιδος ευρίσκετο μέσα στην πεδιάδα και σε απόσταση δύο περίπου χιλιομέτρων από αυτήν.

Η γονιμότητα της πεδιάδος του Καίστρου και η εξαιρετική θέση της πόλεως την κατέστησε φυσική οδό επικοινωνίας της Μικρασιατικής ενδοχώρας με τα παράλια του Αιγαίου και γι' αυτόν τον λόγο ήκμασε για πολλούς αιώνες.  Μια μεγάλη φιλοσοφική μορφή εξ' Εφέσου ήταν και ο Ηράκλειτος.

Ο Ηράκλειτος  έζησε από το 544 έως το 484 π.Χ  και στο πολύ δυσκολονόητο σύγγραμμά του "περί φύσεως" , αποσπάσματα του οποίου έχουν διασωθεί, αναπτύσσεται το φιλοσοφικό του έργο. Αποκομίζοντας μια περίληψη του κοσμικού συστήματος του Ηρακλείτου, αναφέρουμε ότι μεταξύ των άλλων σημείωνε ότι ο ήλιος και κατ' επέκταση οι αστέρες τους οποίους πρώτος πίστευε ότι είναι ήλιοι οι οποίοι ευρίσκονται πολύ μακρύτερα από τον δικό μας δεν είναι αιώνιοι, αλλά γεννώνται κάθε ημέρα εκ των αναθυμιάσεων διότι κατ' αυτόν τίποτα δεν είναι στατικό, αλλά  "τα πάντα ρεί".

Το σύμπαν είναι πεπερασμένο και υπάρχει ένας μόνον κόσμος ο οποίος γεννάται από την φωτιά (σχέση πυρώσεως) και πάλι μετατρέπεται σε φωτιά (σχέση εκπυρώσεως) σε χρονικές περιόδους που εναλάσσονται στην διάρκεια της αιωνιότητος.  Είναι δυνατόν να πίστευε ο Ηράκλειτος ότι αφού φθάσει ο κόσμος και κατ' επέκταση το σύμπαν σε μια προχωρημένη ανάπτυξη ή εξέλιξη, μετά αρχίζει να κινείται κατά την αντίθετη φορά.  Όπως παρατηρούμε η γένεσις των κόσμων κατά τον Ηράκλειτο δεν διέπεται από τον χρόνο, αλλά από τις σχέσεις πυρώσεως και εκπυρώσεως.

 

Η νήσος Σάμος απέχει από τα Μικρασιατικά παράλια στο κοντυνώτερο σημείο μόλις 1295 μέτρα

(επταστάδιος πορθμός κατά τον Στράβωνα ΧΙΧ 637), έχει εμβαδό 469 τετρ. χιλιόμετρα και το υψηλότερο σημείο της είναι το όρος Κερκετεύς με ύψος 1570 μέτρα.

Ο Πυθαγόρας ( 580-490 π.Χ )  και η αριθμολογική θεώρηση του σύμπαντος.    

  Ο Πυθαγόρας γεννήθηκε στη Σάμο και πέθανε στην Κάτω Ιταλία. Αναμφίβολα το μαθηματικό και φιλοσοφικό  έργο του  και των μαθητών του των Πυθαγορείων είναι ποικίλλο και η συμβολή του στην προώθηση ακόμα και των συγχρόνων περί σύμπαντος αντιλήψεων είναι αξιοθαύμαστη για τον λόγο ότι οι σύγχρονες κοσμολογικές θεωρίες παρουσιάζουν καταπληκτικές ομοιότητες με την αριθμητική φιλοσοφία του Σαμίου μύστη.  Σπουδάζοντας όλη την φύση, παρατηρούσε την μεταβολή, την φθορά που συνέβαινε, αλλά και την τάξη και αρμονία των φυσικών φαινομένων, πρώτος αυτός ονόμασε το σύμπαν " κόσμο", όπου τα πάντα εκτελούνται με μαθηματική ακρίβεια και μουσική αρμονία. Αυτές οι τελειότητες είναι δυνατόν να εκφρασθούν μόνον με την φιλοσοφία των αριθμών και όπως όλοι αρχίζουν από την μονάδα,  αυτό το 1 είναι ο ίδιος ο θεός,  που χάριν της υπάρξεώς του επικρατεί στο σύμπαν η συμμετρία και αρμονία.  Σύμφωνα με την διδασκαλία του οι επειδή οι αριθμοί είναι περιττοί και άρτιοι, οφείλει άλλοι να είναι πεπερασμένοι και άλλοι να είναι άπειροι και λογικά συνάγεται το συμπέρασμα ότι ο κόσμος εκφραζόμενος με αριθμούς είναι άπειρος και πεπερασμένος.  Άν σταθούμε σε αυτό τον συλλογισμό, διαπιστώνωμε ότι παρουσιάζει μια καταπληκτική ομοιότητα με τον σύγχρονο ορισμό του σύμπαντος το οποίο είναι μια υπερσφαίρα πεπερασμένη και χωρίς όρια, έξω από τα οποία δεν είναι δυνατόν να εισχωρήσει ο ανθρώπινος νούς.   Η μονάδα είναι το πνεύμα, η ενέργεια και η δύναμη από την οποία δημιουργήθηκε το σύμπαν πίσω από την οποία ευρίσκεται ο θεός.  Ο  θεός κατά τον Πυθαγόρα έχει πολλές υποστάσεις.  Το ένα έλκει πρός τον εαυτό του το άπειρο και του δίδει ένα τέλος.  Επομένως οι Πυθαγόρειοι σαν απαρχή της δημιουργίας ελάμβαναν ένα αρχικό μοναδικό δεδομένο το οποίο συνέχεια διαστέλλεται και που περιλαμβάνει μέσα του το άπειρο.

Δεν χωρά καμμία αμφιβολία ότι ο Πυθαγόρας θεωρούσε ότι το σύμπαν διαστέλλεται, ένα γεγονός που έχει αποδειχθεί από τον Hubble την δεκαετία του 1920 και που προξενεί θαυμασμό για το πώς 500 έτη πρό Χριστού κατανοήθηκε από τους Πυθαγορείους μόνο με τον νού. "Είναι δ' έφασαν καινόν και επεισιέναι αυτό τώ ουρανώ εκ τού απείρου πνεύματος ως αναπνέοντι και το κενόν, ό διορίζει τας φύσεις, ως όντος του κενού χωρισμού τινος". Το κέντρο του σύμπαντος ονομάζετο "εστία του παντός" ή "οίκος Διός".

Ο αριθμός 2 συμβολίζει την ύλη, ο αριθμός 3 τις χρονικές διαστάσεις παρελθόντος-παρόντος-μέλλοντος, το 4  τον χώρο ή άν θέλετε το διάστημα.   Στήν συνέχεια ο αριθμός 5  συμβολίζει τα στοιχεία που αποτελούν τον κόσμο (γή-νερό-αέρας-φωτιά-αιθέρας) και τα αντίστοιχα πολύεδρα δηλ. κύβο, εικοσάεδρο, οκτάεδρο, τετράεδρο και δωδεκάεδρο.  Το 6 συμβολίζει τα έμψυχα όντα,  το 7 τους πλανήτες, το 8 τους μουσικούς φθόγγους , το 9 τους χώρους του στερεώματος και τέλος το 10  το όλο σύμπαν.

Στον τομέα της αστρονομίας οι Πυθαγόρειοι στην πλειοψηφία των πίστευαν ότι η γή είναι το κέντρο του σύμπαντος και  γενικά εστηρίζοντο στις θεωρίες των Μιλησίων σοφών, αλλά δύο από αυτούς, ο Ικέτας και ο Φιλόλαος είχαν αποδεχθεί την ιδέα ότι ο ήλιος είναι το κέντρο του κόσμου εκτοπίζοντας την γή, η οποία μαζί με τους πλανήτες κινείται γύρω του, ιδέες για τις οποίες κατηγορήθηκαν για ασέβεια πρός τους θεούς.

 

Κλείνοντας αυτή την χρήσιμη ιστορική αναδρομή που παρουσιάσαμε με μεγάλη περίληψη , εκθέτουμε και λίγα λόγια για τον κύριο και επίσημο εισηγητή του ηλιοκεντρικού συστήματος, τον εκ  Σάμου Αρίσταρχο.

Αρίσταρχος ο Σάμιος  (320-250 π.Χ).      Θεωρείται πολύ δίκαια ότι ήταν ένα από τα φωτεινότερα πνεύματα της παγκόσμιας αρχαιότητος επειδή πρώτος εισήγαγε και επισημοποίησε την θεωρία ότι ο ήλιος αποτελεί το κέντρο γύρω από το οποίο περιστρέφονται κυκλικά η γή και οι πλανήτες το οποίο είναι θεμελιώδες δεδομένο για την σύγχρονη αστρονομία. Γραπτό έργο περί του ηλιοκεντρικού συστήματος του Αριστάρχου δεν έχει διασωθεί, αλλά το πληροφορούμαστε από πέντε συγγραφείς όπως ο σύγχρονός του Αρχιμήδης ο Στωβαίος, ο ανώνυμος σχολιαστής του Αριστοτέλους,

ο Σέξτος, ο Εμπειρικός και ο Πλούταρχος ο οποίος γράφει μεταξύ των άλλων :

 "Αρίσταρχος δοκεί εξελίττεσθαι κατά λοξόν κύκλον την γήν άμα δε και περί τον αυτής άξονα δινουμένην".  

Έχουμε αναφέρει και σε άλλα κεφάλαια του βιβλίου ότι ο Πολωνός αστρονόμος Κοπέρνικος τον 16ον αιώνα αφού μελέτησε με προσοχή αυτά τα αρχαία κείμενα, παρουσίασε εκ νέου το ηλιοκεντρικό σύστημα στην αναγεννώμενη από τον Μεσαίωνα Ευρώπη σαν δική του εργασία και πολύ κακώς η σύγχρονη βιβλιογραφία αναφέρει το σύστημα αυτό σαν δήθεν " Κοπερνίκειο"  αντί του σωστού  όρου "Αριστάρχειο σύστημα".