ΤΑ ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΑ ΟΝΕΙΡΑ...

ΟΙ ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΟΙ ΠΟΘΟΙ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

 

Είναι άδύνατο νά καθορίση κανείς μέ άκρίβεια πότε ο άνθρωπος άρχισε νά όνειρεύεται έξωγήινα ταξίδια. `Η `Ιστορία μάς αναφέρει μέ άκρίβεια τούς πολέμους καί τούς μεγάλους άνδρες, όχι όμως καί τά διαπλανητικά όνειρα τής ανθρωπότητας. Γιά τά τελευταία, πρέπει νά αρκεστούμε στή μελέτη μόνο τής λογοτεχνίας πού ασχολήθηκε μ' αυτό τό θέμα στις διάφορες έποχές. Τό πρώτο μυθιστόρημα πού αναφέρεται σ' ένα ταξίδι στήν Σελήνη δημοσιεύθηκε τόν 1ον μ.Χ. αιώνα. Συγγραφεύς του είναι ο "Ελληνας σατυρικός Λουκιανός ο Σαμοσατεύς (125 - 190 μ.Χ.), πού έχει γράψει μέ πολλή έμπνευση καί άλλα μικρά έργα γεμάτα κέφι. Τό μυθιστόρημα αυτό αφηγείται πώς τό πλοίο τού 'Οδυσσέα αρπάχτηκε, έπλεε, άπό ένα τρομερό άνεμοστρόβιλο καί ταξίδεψε έπί επτά μέρες στό Διάστημα, γιά νά φθάση τελικά στό άστρο τής νύχτας... Τό βιβλίο είχε τίτλο «'Αληθινή `Ιστορία», ο Λουκιανός όμως προειδοποιεί τούς αναγνώστες του πώς τά έπεισόδια πού περιγράφει «κανείς δέν τά είδε ούτε τά έζησε ποτέ». Μετά τόν Λουκιανό, καί μέχρι τό τέλος τού Μεσαίωνα, τά ταξίδια στό Διάστημα ξεχάστηκαν. Οί εργασίες τού Κοπερνίκου, τού Κέπλερ καί τού Γαλιλαίου έγιναν γνωστές άνάμεσα στα χρόνια 1543 καί 1610 καί προκάλεσαν πραγματική έπανάσταση στήν άστρονομία. Παράλληλα, προσέφεραν στερεότερες βάσεις γιά τά διαστημικά όνειρα άπό τις ονειροπολήσεις τού Λουκιανού, τό μυθιστόρημα τού όποίου ανατυπώθηκε τότε πέντε φορές στό ελληνικό πρωτότυπο καί μεταφράστηκε από τόν ίδιο τόν Κέπλερ στα λατινικά. `Ο Κέπλερ είναι, έπίσης, ό συγγραφεύς ενός φανταστικού ταξιδίου. Γιά τό έργο αύτό, πού έφερε τόν τίτλο «Ονειρο» (Somnίum) καί δημοσιεύθηκε λίγα χρόνια μετά τόν Θάνατό τον (1630), ό Κέπλερ έγραφε τό 1629 σ'έναν φίλο του: «"Αν καμιά φορά μάς διώξουν από τή Γή, τό βιβλίο μού θά χρησιμεύσει σαν οδηγός γιά τούς μετανάστες καί τούς προσκυνητές πού θά πάνε στή Σελήνη». `Ο Κέπλερ, όμως, έγνώριζε ότι παρόμοια πτήση στή Σελήνη ήταν αδύνατη, λόγω τής απουσίας μιάς ατμοσφαίρας κοινής στούς δυό πλανήτες. Γι' αύτό, ίσως, όνόμασε τό έργο τον «Ονειρο». Οί διάδοχοι, όμως, τού Κέπλερ στό λογοτεχνικό αύτό είδος δέν ήταν τόσο συνετοί όσο αυτός. Λίγο μετά τήν έκδοση τού «'Ονείρου», ο Άγγλος έπίσκοπος Φράνσις Γκόντγονϊν έδημοσίευσε στή χώρα του, τό 1638, ένα βιβλίο, πού μεταωράσθηκε 10 χρόνια αργότερα στα γαλλικά.  

Ιστορία αυτού τού μυθιστορήματος ήταν μιά έλαφρά άμαξα πού τήν «έσερνε» ένα σμήνος άγριων κύκνων, κατάλληλα έκπαιδευμένων.Τό έργο αύτό, λογοτεχνικά ανώτερο άπό τό μυθιστόρημα τον Κέπλερ, άπό έπιστημονική όμως πλευρά πολύ κατώτερο άπό αύτό, έσημείωσε μεγάλη εκδοτική έπιτυχία, έπανεκδόθηκε πολλές φορές καί ήσκησε σημαντική έπιρροή πάνω στήν κοινή γνώμη. Ένα άλλο έργο, πού κυκλοφόρησε σχεδόν ταυτόχρονα στήν 'Αγγλία, γραμμένο άπό ένα άλλον έπίσκοπο,- τόν Τζών Ούίλκινς, είχε έπίσης τεράστια απήχηση. `Ωστόσο, ή «'Ανακάλυψη ένός κόσμου στή Σελήνη» παρέμεινε ένα έργο έπιστημονικής έκλαϊκεύσεως, μέ κριτική ανάλυση τών συνθηκών διαβιώσεως πάνω στήν επιφάνεια τού δορυφόρού μας. Στήν τρίτη του έκδοση, τό 1655, ο συγγραφεύς πρόσθεσε ένα κεφάλαιο, στό οποιο έβεβαίωνε οτι μιά μέρα θά ήταν ίσως δυνατό νά κατασκευασθή μιά ίπταμένη άμαξα μέ τήν όποία οι άνθρωποι θά ταξιδεύουν στό Διάστημα. `Ο συγγραφεύς, όμως, δέν αναφέρει τίποτα γιά τόν τρόπο κινήσεως τής άμαξας αυτής... Στό μεταξύ, ο Γιοχάννες 'Εβέλιος απέδειξε, τό 1647, οτι ή ατμόσφαιρα τής Σελήνης είναι πολύ αραιά,' άν όχι ανύπαρκτη, καί οτι συνεπώς οί άνθρωποι δέν θά μπορούν νά ζουν στήν έπιφάνειά της. 'Ενας λογοτέχνης, όμως, δέν αντιμετωπίζει παρόμοιες δυσκολίες στά έργα του καί ο Συρανό ντέ Μπερζεράκ, αδιαφορώντας γιά τή «λεπτομέρεια» αυτή, προτείνει, στό έργο τον «Κωμική Ιστορία τών Κρατών καί τών Αυτοκρατόρων τής Σελήνης καί τού `Ηλίου» (1649 καί 1652) τή χρησιμοποίηση πυραύλων σάν μέσου προωθήσεως.

Στά έργα πού δημοσιεύθηκαν αργότερα, οι ήρωες δέν είναι πιά οι κάτοικοι τής Γής, άλλά οί κάτοικοι άλλων κόσμων πού μάς αφηγούνται τις περιπλανήσεις τούς στό Διάστημα. `Ο Βολταίρος στόν «Μικρομέγα» του μιλάει γιά έναν γίγαντα άπό τόν Σείριο, πού ταξιδεύει μέ σύντροφο έναν ιθαγενή τού Κρόνου, τόν δποϊο συνάντησε στόν δρόμο τον (1752). `Ο Γάλλος Γκυγιώμ ντέ λά Φολλί έπρότεινε τό 1775 τή χρησιμοποίηση μιάς ηλεκτρικής μηχανής γιά τήν προώθηση ένός διαστημοπλοίου. `Ο συγγραφεύς αυτός τού «Φιλοσόφού χωρίς αξιώσεις» αποδίδει τήν έφεύρεση τής μηχανής αυτής σ' έναν κάτοικο τού `Ερμή, πού, στό τέλος τής περιηγήσεώς του στό Σύμπαν, ναυαγεί στόν πλανήτη μας. `Ο 19ος αiώνας, καί ιδιαίτερα τό έτος 1865, χαρακτηρίζεται άπό μεγάλη ανάπτυξη τής έπιστημονικής λογοτεχνίας. Τά μέσα προωθήσεως πού αναφέρούν οί συγγραφεύς είναι ποικίλα: ύδραυλική αντίδραση («Ταξίδι στήν 'Αφροδίτη», τού 'Ασίλ 'Εϋρώ), τηλεβόλο («'Από τή Γή στή Σελήνη», τού 'Ιουλίου Βερν), άντιύλη («Ταξίδι πρός τή Σελήνη», άνωνύμου).

Τήν ίδια έποχή ό Καμίλ Φλαμμαριόν άνακεφαλαίωνε τις γνώσεις γιά τούς άλλους πλανήτες στό βιβλίο τον «01 φανταστικοί καί οί πραγματικοί κόσμοι», ένώ ο 'Ιούλιος Βέρν έδημοσίευε, δύο χρόνια αργότερα, τό μυθιστόρημα «Γύρω άπό τή Σελήνη». 'Ισως ή ενθουσιώδης έκστρατεία υπέρ τής αεροπλοίας, πού εξαπέλυσε ο Ναντάρ τό 1863, νά συνετέλεσε στήν άνθηση αυτή τής άστροναυτικής λογοτεχνίας. 'Αλλωστε τό κοινό έπεφύλαξε καλή ύποδοχή σέ βιβλία αυτού τού είδους: τό μυθιστόρημα «01 δύο πλανήτες» τού Κούρτ Λάσβιτς, πού πραγματεύεται τό πρώτο ταξίδι κατοίκων τού "Αρη στή Γή, μεταφράσθηκε δώδεκα φορές σέ διάφορες γλώσσες μέσα σέ δέκα χρόνια... Είναι περιττό νά ύπενθυμίσουμε τήν έπιτυχία τού «Πολέμού ,τών δύο Κόσμων» τού Χ. Γ. Ούέλς, πού αναφέρεται στό ίδιο θέμα. Τή μακρά γόνιμη αυτή περίοδο διαδέχονται χρόνια πενιχρής παραγωγής. Ηταν δύσκολο στούς συγγραφείς νά έπανέρχωνται στά Ιδια θέματα, καί ή φαντασία έχει τά άριά της... Χρειάστηκε ή καταπληκτική περιπέτεια τών ιπτάμενων δίσκων γιά νά άναζωπυρωθή τό ένδιαφέρον τού κοινού γιά τά έπιστημονικά μυθιστορήματα, πού σήμερα ουσιαστικά έχουν έξελιχθή σ' ένα ιδιαίτερο είδος αστυνομικού μυθιστορήματος.