κινήσεις της γής.

  κινήσεις της γής.

Γιάννης Κολιοπουλος

τ.α’  σελ 24-26

© 1997

=============

1.-Η Μετάπτωση. Η τρίτη κατά σειράν σπουδαιότητος κίνηση της γής μας είναι η μετάπτωση, κατά την οποία σε πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα περίπου 25.800 ετών ο βόρειος πόλος του ουρανού κινείται γύρω από τον πόλο της εκλειπτικής διαγράφοντας μια νοητή έλλειψη. Αυτή η "ιδιοτροπία" οφείλεται στο ισημερινό εξόγκωμα της γής, το οποίο σε συνάρτηση με τις παρελκτικές δυνάμεις που ασκούνται από τα κοντυνά ουράνια σώματα (ήλιο, σελήνη, πλανήτες), τείνει κατά κάποιο τρόπο να ανατρέψει τη γή από την θέση ισορροπίας της.  Το όλο φαινόμενο μοιάζει με την κίνηση μιας σβούρας η οποία όπως γυρίζει, ταλαντεύεται

 Άς εξηγηθούμε όμως και πρώτα-πρώτα άς γυρίσουμε ξανά στην περιγραφή της ουρανίου σφαίρας. Η νοητή προέκταση του βορείου πόλου της γής μας οδηγεί στο σημείο εκείνο του ουρανού όπου φαίνεται ότι όλη η ουράνιος σφαίρα περιστρέφεται εντός 24 ωρών περίπου γύρω από ένα ακίνητο σημείο κοντά στον Πολικό αστέρα .

Η ημερήσια περιστροφή της ουρανίου σφαίρας δεν είναι τίποτα άλλο παρά η εικόνα της περιστροφής της γής στον ουρανό. Στις χιλιετηρίδες που διανύουμε ο βόρειος πόλος του ουρανού προβάλλεται πολύ κοντά στον αστέρα α του αστερισμού της Μικράς Άρκτου που γι αυτήν του την εγγύτητα ονομάζεται Πολικός αστήρ. Φαντασθείτε τώρα ότι πρός το μέρος του βορείου ουρανίου ημισφαιρίου ζωγραφίζεται μια τεράστια νοητή έλλειψις την οποία και θα διατρέξει η προέκταση του βορείου γηίνου πόλου σε 25.800 έτη.

 Τι θα παρατηρούμε τότε ; Οι αστέρες οι οποίοι δείχνουν τον βόρειο πόλο θα μετατοπίζονται συνεχώς με την πάροδο των αιώνων. Την εποχή όπου εκτίζετο στην αρχαία Αίγυπτο η πυραμίδα  του Χέοπος κατά το 3.000 π.Χ ο αστέρας που έδειχνε τον βόρειο ουράνιο πόλο ήταν ο α Δράκοντος ( Thuban). Στις ημέρες μας πολικός αστήρ είναι ο α Μικράς Άρκτου (Alroukaba). Το έτος 12.000 μ.Χ πολικός αστέρας θα είναι ο λαμπρότερος αστέρας του βορείου ημισφαιρίου ο α του αστερισμού της Λύρας (Βέγας). Η μετάπτωση όμως φέρνει και ακόμα ένα σπουδαίο αποτέλεσμα, την μεταβολή στις εκλειπτικές συντεταγμένες. Η μετάπτωση ανακαλύφθηκε το 134 π.Χ από τον εκ Βιθυνίας αστρονόμο Ίππαρχο (190-120 π.Χ) 

Όπως αναφέραμε, η εκλειπτική είναι ο μέγιστος εκείνος κύκλος της ουρανίου σφαίρας όπου φαίνεται ότι προβάλλεται ο ήλιος και κοντά της η Σελήνη και οι πλανήτες, ονομάζεται δε έτσι διότι όταν η Σελήνη τυχαίνει να ευρεθεί επί αυτής συμβαίνουν εκλείψεις (ηλιακές και σεληνιακές). Ο Ίππαρχος με αφορμή την εμφάνιση ενός νέου αστέρος, συνέταξε τον πρώτο στην ιστορία της Αστρονομίας επίσημο κατάλογο αστέρων του ουρανού στον οποίο αναφερόταν το φαινόμενο μέγεθος κάθε αστέρος και οι συντεταγμένες του. Χρησιμοποιούσε το σύστημα των εκλειπτικών συντεταγμένων δηλαδή των αποστασεών των αστέρων από την εκλειπτική. Πρός τούτο είχε εφεύρει σειρά μικρομετρικών οργάνων αξιολογοτάτων για την εποχή εκείνη με τα οποία μετρούσε τα εκλειπτικά μήκη. Ο κατάλογος αυτός περιείχε 1039  αστέρες και απετέλεσε το θεμέλιο για τους μετέπειτα καταλόγους. 'Αλλες εργασίες του  ήταν ο καθορισμός του τροπικού έτους, η μέτρηση του οποίου γινόταν από ηλιοστάσιο σε ηλιοστάσιο. Με έκπληξη ο Ίππαρχος όμως διεπίστωσε ότι το εαρινό ισημερινό σημείο γ δεν ήταν σταθερό,αλλά μετατοπίζετο προοδευτικά με την πάροδο των ετών πρός δυσμάς. Με τις μετρήσεις υπολόγισε οτι η μετάπτωση ανέρχεται σε 47 δευτ .τόξου κάθε χρόνο, ποσό το οποίο πλησιάζει με ακρίβεια τα σημερινά δεδομένα βάσει των οποίων αυτή ανέρχεται σε 50 ",2  ανά έτος.

Η εαρινή ισημερία πρίν από 5.000 έτη π.Χ συνέβαινε όταν ο ήλιος ευρίσκετο στον αστερισμό του Ταύρου.Την εποχή που κατηρτήζοντο τα πρώτα ωροσκόπια από τους Χαλδαίους ιερείς της Μεσοποταμίας γύρω στο έτος 1500 π.Χ το εαρινό ισημερινό σημείο επροβάλλετο στον Κριό και από τότε έχει γίνει συνήθεια στους Αστρολογικούς κύκλους μέχρι σήμερα να τονίζεται ότι  "όσοι γεννήθηκαν από 21\3 έως 21\4 ανήκουν στο ζώδιο του Κριού ". Αυτό δεν είναι σωστό, διότι στην εποχή μας ο ήλιος κατά το πιό πάνω χρονικό διάστημα προβάλλεται στον αστερισμό των Ιχθύων.

Εκτός από την μετάπτωση η οποία προκαλείται κύρια από τις έλξεις του ηλίου και της σελήνης , έχωμε σε πολύ μικρότερα αποτελέσματα και την πλανητική μετάπτωση την οποία ασκούν οι έλξεις των άλλων πλανητών στην σφαίρα της γής.  Όμως  η μετάπτωση είναι υπεύθυνη και γιά άλλα αποτελέσματα όπως : i) Μεταβολή της λοξώσεως της εκλειπτικής.  Η  λόξωση της εκλειπτικής είναι η γωνία που σχηματίζεται από την εκλειπτική και τον ουράνιο ισημερινό και η οποία λόγω της μεταπτώσεως ελαττώνεται κάθε χρόνο κατά 47' της μοίρας σε διάστημα ενός αιώνος αλλά αυτά τα αποτελέσματα όμως είναι περιοδικά και δεν είναι δυνατόν να συμπέσουν οι δύο αυτοί άξονες. ii) Μεταβολή στην εκκεντρότητα της τροχιάς της γής. Λόγω της μεταπτώσεως η τροχιά της γής γύρω από τον ήλιο τείνει να γίνει κυκλική σε διάστημα 60.000 ετών περίπου. iii ) Μεταβολή των γεωγραφικών πλατών. Τον 19ον αιώνα διαπιστώθηκε ότι ο βόρειος πόλος της γής δεν είναι σταθερός, αλλά μετατίθεται με αποτέλεσμα μια μεταβολή στα γεωγραφικά πλάτη ανά 430 και 365 ημέρες . (Ευλήρειος κύκλος).

2.-Η κλόνηση του άξονος του κόσμου.  Ο Άγγλος αστρονόμος Bradley το έτος 1742 ανακάλυψε οτι η μεταπτωτική τροχιά την οποία  διαγράφει ο άξονας της γής δεν είναι ακριβώς έλλειψη, αλλά αποτελείται από συνεχείς σπείρες-ημιελλείψεις, η κάθε μια των οποίων διαγράφεται μέσα σε 9 έτη και 4 μήνες περίπου. Φαίνεται δηλαδή ότι η γή εκτελώντας την μεταπτωτική της κίνηση οτι κλονίζεται. Αυτό αποδίδεται στην ανομοιομορφία του ισημερινού εξογκώματος σε σχέση με τις ελκτικές δυνάμεις του ηλίου και της Σελήνης οι οποίες  ασκούνται στον πλανήτη μας.

3.-Πορεία του ηλίου και της γής πρός τον άπηκα. Η γή κινήται γύρω από τον ήλιο και αυτό έχει αποτέλεσμα να μετέχει στις διάφορες κινήσεις που εκτελεί το άστρο της ημέρας. Ο ήλιος μας όπως όλοι οι αστέρες δεν είναι ακίνητοι "απλανείς" όπως τους ονόμαζαν οι αρχαίοι, αλλά κινούνται πρός διάφορες κατευθύνσεις ταξινομούμενοι σε αστρικά ρεύματα. Δεν θα εκθέσουμε σε αυτό το σημείο τους λόγους και τα ιστορικά αυτών των κινήσεων, αλλά εδώ θα αρκεσθούμε σε μια απλή αναφορά της κινήσεως αυτής.

Ο ήλιος μας  ταξιδεύει ακολουθώντας μια  ευθεία γραμμή προς ένα νοητό σημείο του αχανούς διαστήματος που λέγεται άπηξ ή κόρυμβος.Το αντιδιαμετρικό του σημείο δηλ.το σημείο που ευρίσκεται σε απόσταση 180 μοιρών ονομάζεται αντάπηξ ή αντικόρυμβος, η δε όδευσή του αυτή έχει κατεύθυνση προς τον αστέρα 104 του αστερισμού του Ηρακλέους. Η ταχύτητα με την οποία "τρέχει" ο ήλιος μας βρέθηκε ότι είναι 19,5 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο. Όμως σε αυτή την ξέφρενη πορεία του εμείς πάλι δεν καταλαβαίνουμε τίποτα. Εαν δεχθούμε ότι η κίνησις της γής γύρω από τον ήλιο είναι ελλειψοειδής,τότε η τροχιά της προς τον άπηκα λαμβάνει σπειροειδή μορφή.

4.-Κίνηση του ηλίου και της γής περί το κέντρο του γαλαξία. Ο ήλιος μας είναι ένας απλός αστέρας του γαλαξία μας μέσα στο σύνολο των 200 δισεκατομμυρίων αστέρων που τον αποτελούν, τοπογραφικά δε ευρίσκεται στον γαλαξιακό βραχίονα του Ωρίωνος σε μια απόσταση 28.000 ετών φωτός  από το κέντρο του. Διαπιστώθηκε ότι ο ήλιος και φυσικά η γή περιστρέφονται  γύρω από το γαλαξιακό κέντρο με μια ταχύτητα της τάξεως των 300 χιλ/δευτ. μέσα σε χρονικό διάστημα 200 εκατομμυρίων ετών, μια κίνηση που ονομάζεται κοσμική περιστροφή. Άν δεχθούμε ότι η γή δημιουργήθηκε προ 4,5 δισ.ετών, τότε έχει συμπληρώσει περίπου 250 περιστροφές γύρω από το κέντρο του γαλαξία μας.

5.-Κίνηση ηλίου-γής στην τοπική ομάδα γαλαξιών.. Μία άλλη κίνηση είναι αυτή η οποία εκτελείται από τον ίδιο τον γαλαξία μας πλέον, ο οποίος φυσικά συμπαρασύρει ήλιο και γή. Αναφέρθηκε στην εισαγωγή ότι ο γαλαξίας μας ευρίσκεται μέσα σε μια ομάδα άλλων γαλαξιών 30 τον αριθμό οι οποίοι έχουν κοινή καταγωγή και εξουσιάζονται από κοινές φυσικές κινήσεις. Η ακτινική ταχύτητα του γαλαξία μας ο οποίος φαίνεται ότι κινείται μέσα στην τοπική ομάδα των γαλαξιών αυτών πρός το υποτιθέμενο κέντρο x ανέρχεται σε 266 χιλ/δευτ.

Ο πλανήτης μας στην ιστορία του κινείται συνεχώς σε όλο και διαφορετικά τμήματα του σύμπαντος,μέρη από τα οποία ποτέ πια δεν θα ξανασυναντήσει αυτός αλλά και όλοι οι άλλοι αστέρες και πλανήτες.

Γιάννης Κολιοπουλος

τ.α’  σελ 24-26

© 1997

=============